Borys Pasternak uważał, że historii nie można oglądać, podobnie jak nie
można widzieć, jak rośnie trawa. O historii można jednak czytać, pozostaje
jedynie pytanie o wybór najlepszej, z całej masy książek na rynku. W
których zatem historia ożywa, wciągając nas w wir minionych wydarzeń,
odsłaniając swoje tajemnice, fakty? Wybór najlepszych publikacji
historycznych jest rzeczą trudną, ale dzięki organizowanym konkursom i
plebiscytom zyskujemy wiedzę na temat wartościowych książek, które rzucają
światło na minione lata, stulecia i wieki.
Konkurs i plebiscyt na najlepszą książkę historyczną są wspólną inicjatywą
portalu historycznego Histmag.org oraz wortalu literackiego Granice.pl i
mają na celu wyłonienie tych najlepszych spośród najlepszych publikacji
historycznych w danym kwartale. Patronat nad akcją sprawują: Tygodnik
Powszechny, Polski Związek Bibliotek, Ksiazka.net.pl, Archeologia Żywa,
Odkrywca oraz portal Dlastudenta.pl.
Na placu boju ustawiło się 26 tytułów zgłoszonych w kilku kategoriach i
teraz przyszedł czas, by wybrać te najlepsze. Jury w składzie: Michał
Świgoń (założyciel i redaktor naczelny Histmag.org), Łukasz Grzesiczak
(dziennikarz, recenzent kulturalny – obecnie współpracuje m.in. z
tygodnikiem Przegląd), Roman Sidorski (były redaktor naczelny, a obecnie
kierownik działu naukowego Histmag.org i zarazem jeden z założycieli
portalu), Dariusz Wierzchoś (doktor nauk humanistycznych, archiwista w
Archiwum Akt Nowych), Sławomir Krempa (redaktor naczelny wortalu Granice.pl
oraz e-magazynu o książkach Czytam) oraz Małgorzata Gołaszewska (szefowa
działu książki historycznej wortalu literackiego Granice.pl.), ciężko
pracowało, by wyłonić dla Was te najlepsze spośród zgłoszonych pozycji.
Warto także oddać swój głos na stronie http://www.historiazebrana.pl/,
biorąc jednocześnie udział w losowaniu cennych nagród książkowych.
Karol Irzykowski powiedział kiedyś, że Historia jest snem, który się ma
ku obudzeniu. Przekonamy się, co na temat historii i książek jej
poświęconych sądzi jury konkursu.
W rolach głównych
- Znakomity esej, który wyszedł spod pióra Andrzeja Friszke poświęcony
pasjonującemu bohaterowi lewicy. Na dodatek KP przekonuje, że książka
historyczna w swej estetyce nie musi być nudna niczym polowy mundur – mówi
o książce Adam Ciołkosz. Portret polskiego socjalisty ( Krytyka
Polityczna) Łukasz Grzesiczak. Nic dziwnego, że publikacja ta nie tylko
spodobała się jury, ale została też zauważona przez internautów.
Cel Patton Roberta K. Wilcoxa (Ossolineum) to kolejna z książek
nominowanych przez jury, prezentująca historię kontrowersyjnego
amerykańskiego generała z okresu II wojny światowej, jednego z
najważniejszych dowódców alianckich, Pattona. Jego śmierć w efekcie wypadku
samochodowego w 1945 r. w Niemczech do dziś budzi wiele wątpliwości. Autor
dociera do naocznego świadka wydarzeń oraz nieujawnianych dotąd dokumentów,
a książka obiecuje nam zdemaskowanie bezkompromisowych działań służb
specjalnych, jak i rzuca nowe światło na zagadkowe okoliczności wydarzeń.
"Starorzecza" czyta się naprawdę dobrze. Niecodzienne historie z
rodzinnego skarbczyka opowieści, napisane w większości z werwą i dowcipem,
wciągają i bawią, barwnie ukazując świat (międzywojenny, powojenny) który
dawno przeminął – tak nominację dla fascynującej książki Antoniego Kroha
(Iskry) uzasadnia Małgorzata Gołaszewska i trudno nie przyznać jej racji.
Jury nominowało również W tajnej służbie M. Z. Rygora Słowikowskiego
(Rebis). - Ciekawe wspomnienia dotyczące udziału wywiadu polskiego w
zmaganiach aliantów w Afryce Północnej z Niemcami. Wnikliwe studium
przedmiotu z perspektywy naocznego świadka wydarzeń – pisze o książce
Dariusz Wierzchoś, natomiast Gołaszewska dodaje, że to interesująca
odtrutka na wszelakie powieści szpiegowskie. Nie zawsze obiektywna (w końcu
to wspomnienia!), ale ukazująca te aspekty pracy wywiadu, o których
zazwyczaj zapominamy.
Szkiełko i oko, czyli…
Książki historyczne wyposażone w aparat naukowy to zgłoszone w kategorii
okiem badacza pozycje, zaspokajające głód tropicieli prawdy historycznej. W
tej kategorii jury nominowało Burzliwy pokój. Historia Europy 1945 - 2000
Toma Buchanana (Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego). Autor rozpoczyna
od omówienia wpływu II wojny światowej na sytuację w Europie, analizuje
gwałtowne i dramatyczne wydarzenia prowadzące do zakończenia zimnej wojny,
proponuje także nową interpretację historii lat dziewięćdziesiątych XX
wieku, koncentrując się na powstawaniu Unii Europejskiej i wciąż
bezskutecznym poszukiwaniu trzeciej drogi.
Przydatna pozycja dla osób zainteresowanych dyplomacją. Jest ona również
bardzo dobrą lekturą w kontekście dyskusji, które wynikły po katastrofie
smoleńskiej dotyczących protokołu dyplomatycznego – pisze natomiast
Dariusz Wierzchoś, zwracając uwagę czytelników na książkę Protokół
dyplomatyczny i ceremoniał państwowy II RP Janusza Sibory.
Jurorzy nominowali również pozycję Obwód Przeworsk SZP-ZWZ-AK w latach
1939-1944/45 Teodora Gąsiorowskiego (Barbara), określając ją jako
rzetelną, dokładną i poważną pracę naukową, opisującą jednak wycinek
historii w bardzo wąskim zakresie na bardzo małym terenie – Małgorzata
Gołaszewska.
Rzetelna, solidna robota historyczna na interesujący, a dotąd mało znany
(przynajmniej w Polsce) temat – tak o książce Udział Słowacji w agresji
na Polskę w 1939 roku Igora Baka (PISM), pisze Roman Sidorski, a Dariusz
Wierzchoś zwraca uwagę na to, iż w bardzo obszernym zakresie wykorzystano
materiał archiwalny.
Historia niebanalna
Pozycje pozostające na styku literatury, publikacji naukowej czy
wspomnień, popularyzujące wiedzę historyczną, książki niebanalne,
niekonwencjonalne i intrygujące… Która wśród nich zwróciła uwagę jury?
Najstarszy zawód świata. Historia prostytucji Marka Karpińskiego (Iskry)
jest pozycją przyciągającą wszystkich bez wyjątku. Dobrze wydana, świetnie
napisana historia prostytucji do zdecydowanie nienaukowego zastosowania.
(…) Gawędziarski styl, popularyzacja w starym dobrym stylu – pisze o
książce Roman Sidorski, a Łukasz Grzesiczak dodaje: Gdzieś między
Pamiętnikiem Fanny Hill" a Historią seksualności Foucaulta. Każdy
znajdzie tu coś dla siebie. Nic dodać, nic ująć!
Życie i śmierć w Trzeciej Rzeszy Petera Fritzsche (Wydawnictwo
Uniwersytetu Jagiellońskiego) to, według Dariusza Wierzchosia, książka
zasługująca na uwagę ze względu na temat, wykorzystane materiały. Autor w
przejrzysty i zwięzły sposób wyjaśnia zagadkę ideologicznej władzy nazizmu
nad Niemcami i uświadamia nam, jak ideologia opanowuje ludzkie umysły.
Kolejna z nominowanych książek to pozycja wydawnictwa Rebis Poznańczycy w
wojnie polsko-bolszewickiej 1919-1921 Bartosza Kruszyńskiego. Czytelne,
ciekawe wydanie albumowe. W środku reprodukcje dokumentów. Książka na którą
czekałem – pisze o niej Łukasz Grzesiczak, motywując swój wybór, i trudno
się z tym nie zgodzić.
- Świetna szata graficzna, dobra robota redakcyjna, czytelność i
przejrzystość. Czego więcej chcieć od książki historycznej? – pyta
retorycznie Łukasz Grzesiczak. - Książka ta nie dość, że w sposób
stosunkowo prosty i zrozumiały wyjaśnia zawiłości początków europejskiej
historii, to jeszcze prezentuje całkiem nowy sposób interpretacji wędrówek
barbarzyńskich ludów. Dzięki temu będzie interesująca zarówno dla mało
obeznanych z historią czytelników, jak i dla tych, którym temat ten obcy
nie jest – dodaje Małgorzata Gołaszewska. O jakiej książce mowa? To
pozycja Imperia i barbarzyńcy Petera Heathera (Rebis) zebrała tak
entuzjastyczne opinie, co nie dziwi, bowiem autor objawił niezwykły talent
łączenia rzetelnej analizy historycznej z barwną opowieścią.
Ekscytację jury wzbudził także Janusz Tazbir i Pokuszenie historyczne. Ze
świata szabel i kontuszy (Stopka). Eseje Janusza Tazbira to rozrywka ze
wszech miar przyjemna i pożyteczna. Niebanalne opowieści i mało znane fakty
suto okraszone zostały odniesieniami do literatury nie tylko pięknej,
dzięki czemu książka ta ma w sobie coś z intelektualnej uczty. Nie jest to
publikacja łatwa i wymaga pewnego skupienia, ale wydaje się, że chwila
wzmożonej koncentracji nad tekstem jest małą ceną za możliwość poznania
historii z innej niż zwykle strony – tak pisze o nominowanej pozycji
Małgorzata Gołaszewska.
Jury nominowało także książkę Zbrodnia bez kary. Grudzień 1970 w Gdyni
P. Brzezińskiego, R. Chrzanowskiego, A. Nadarzyńskiej (Verbi Causa), będącą
najnowszą próbą spojrzenia na grudniową tragedię. Ciekawa pozycja,
omawiająca w przystępny dla młodego odbiorcy sposób tło, przebieg i
sytuację po dramatycznych wydarzeniach roku 1970 – uzasadnia wybór Dariusz
Wierzchoś.
Głosowanie na najlepszą książkę historyczną Historia zebrana 2011 wciąż
trwa, a już 15 kwietnia 2011 roku poznamy zwycięskie tytuły. Zapraszamy na
stronę konkursową http://www.historiazebrana.pl/, a wśród osób oddających
głosy – tworzących historię – zostaną rozlosowane nagrody książkowe!