Filozofia to nauka, która stara się objąć swym zakresem wszystko co istnieje; to nauka, która daje pogląd na świat. Przedmiot filozofii ulegał ciągłym przemianom, zależnym od stopnia rozszerzania się spektrum rzeczy znanych i badanych, jak i zmianami poglądu na naturę poznania. Najogólniejsze pojęcia jakich pełna jest filozofia, często abstrakcyjne, niedostępne poznaniu naukowemu, sprawiała że nawet ci, którzy ja uprawiali, nie uznawali jej za naukę. Jedni uważali, że bliżej jej do poezji niż do nauki, inni upatrywali się w niej tylko przyjemnej, zaspokajającej potrzeby ducha czynności. Jej zakres jest olbrzymi i różnorodny, więc doktryny filozoficzne opracowywały jej działy, w zależności od tego, do jakich przykładały największą wagę. Najważniejsze jednak i, chciałoby się rzec, niezmienne działy, ustalone przez greckich uczonych z Akademii Platońskiej już w IV w. przed Chrystusem, wyglądają następująco. Są to metafizyka (zwana ontologią), ogólna nauka o bycie; epistemologia (zwana gnozeologią), ogólna nauka o poznaniu; aksjologia (nauka o wartościach). Grecy zwali te działy w swoich czasach kolejno fizyką, logiką i etyką. Te trzy wielkie kompleksy nauk, ulegają rozdrobnieniu na jeszcze mniejsze; tak więc metafizyka obok swojej części ogólnej, właściwej, obejmowała zazwyczaj kosmologię (nauki o przyrodzie), psychologię (nauki o duszy), teologię (nauki o Bogu); epistemologia podzielona została na działy o skrajnie odmiennym charakterze, na teorię poznania (analizuje przebieg poznania) i krytykę poznania (ocenia wyniki teorii poznania); aksjologię natomiast stanowi zazwyczaj etyka (w wąskim tego słowa znaczeniu, traktująca o wartościach moralnych) i estetyka (badająca wartości estetyczne). Taki jest najogólniejszy zarys struktur tej nauki; bywały jednak do poszczególnych działów dołączane inne, jako ich części, lub jako im pokrewne dyscypliny. Tak więc z teorią poznania wiązano logikę formalną i metodologię, z etyką – filozofię prawa, państwa, społeczeństwa i religii, z estetyką – filozofię sztuki. Jednak uznaje się je za mniej istotne, nie rzutujące zbytnio na ogólny pogląd na naturę bytu, poznania i wartości.

Filozofia nie od razu objęła cały swój zakres; dokonała tego w klasycznym okresie filozofii greckiej. Stopniowo opanowywała wszystkie swoje dziedziny, od filozofii przyrody, poprzez ogólną teorię bytu, po teorię poznania i działania. Charakterystycznym dla tego okresu filozofii procesem była selekcja; zaczęto wyodrębniać to co zostało przyłączone do nauki ogólnej, a co mogło samo-stanowić jako odrębna nauka. Już u Arystotelesa w ten sposób odseparowała się od filozofii logika, później zaś takie dyscypliny jak socjologia i psychologia. Pomimo jednak tych rozłamów, ośrodek filozofii pozostał i mamy przed sobą nieprzerwane pasmo jej dziejów, od czasów greckich, aż do naszych dni.

Wyraz „filozofia”, pochodzący z Grecji, miał początkowo inne znaczenie niż „umiłowanie mądrości”. Oznaczał tyle co mądrość w ogóle, wykształcenie ogólne, wiedzę w ogóle. Uważa się, że Pitagoras pierwszy użył tego wyrazu dla podkreślenia, że mądrość właściwa jest bogom. Dopiero Platon, powszechnie uważany za najwybitniejszego filozofa starożytności, nadał filozofii nowe znaczenie. Po odróżnieniu zjawisk zmiennych, od stałego, niezmiennego bytu, wiedza rozdzieliła się: na wiedzę o zjawiskach i o bycie. Ta ostatnia, wiedza o bycie, zyskała u Platona miano filozofii. Uważał ją za najistotniejszą, najtrwalszą, najpewniejszą i najprawdziwszą. Arystoteles, jego następca, nie wyrzekając się platońskiej definicji filozofii jako nauki obejmującej wiedzę wszelaką, wyodrębnił z niej „filozofię pierwszą” (traktująca o najogólniejszych właściwościach rzeczy, o bycie, szukającą dlań zasad i przyczyn). Przeciwstawił jej wszystkie inne nauki jako szczegółowe. Odtąd nazwa „filozofii” była już ściślej określona, a jej zakres wyraźnie odgraniczony od zakresu innych nauk.

Lubię to

 Lubi to 0 osób
 Kliknij, by dołączyć

 Lubisz to!